dinsdag 23 september 2014

Vier generaties watermolenaar Korporaal

Bastiaan Dircksz Corporael, ged. Bleskensgraaf 8 mei 1689, huwt (2) Bleskensgraaf 21 januari 1731 Aaltje Cornelis Blom. Van 1735 tot 1755 was Bastiaan pachtboer in de polder Souburg onder Alblasserdam. Eigenaar van deze polder, voorheen Heerlijkheid Souburg, met herenhuis annex boerderij was sinds 1735 Ruben van Hoven.

In 2013 is op verzoek van de huidige eigenaar een nieuw bestemmingsplan vastgesteld voor de polder Souburg, dat voorziet in enkele functiewijzigingen: het herenhuis wordt gerenoveerd tot woning; het zogenaamde Appelhuisje wordt ook opgeknapt en krijgt een kantoorfunctie, enkele bijgebouwen worden gesloopt en er kunnen vier nieuwe woningen worden gebouwd aan zuidoostzijde van de polder, aan de Alblas.

Hof Souburg te Alblasserdam
[Bron: http://www.fotobank.danau.nl/fullphoto.php?foto=2977&c=g; Historische Vereniging West-Alblasserwaard]
Blijkens een huurcontract [aanwezig in het archief van de Heerlijkheid Souburg] was Bastiaan Dircksz Corporael ook verantwoordelijk voor het in goede staat houden en bedienen van de watermolen van de polder Souburg. Zodoende is Bastiaan Dircksz Corporael de eerste watermolenaar van het zuidhollandse geslacht Corporaal/Korporaal. Zijn vader, Dirck Bastiaensz Corporael (ca. 1646 - 1698), is de stamvader van het geslacht Corporaal / Korporaal. Bastiaan Dircksz is dus van generatie II, gerekend vanaf de stamvader.


Souburgse Molen (Rijksmonument nr. 7096), gebouwd in 1860 en in 1997 onttakeld.
Bastiaan Dircksz Corporael heeft dus op een voorganger van deze molen gemalen.
[Bron: http://rijksmonumenten.nl/monument/7096/souburgse+molen/alblasserdam/]

Uit het eerste huwelijk van Bastiaen Dircksz Corporael met Grietien Cornelis (Bleskensgraaf, 1 januari 1719) zijn zeven kinderen bekend. Het vijfde kind is Jacob Bastiaansz Corporaal, verm. ged. Bleskensgraaf op 24 december 1724 (doopnaam "Cornelis", doopgetuige: Hilligje Japiks de Groot). Jacob Bastiaansz ondertrouwt te Bleskensgraaf op 21 maart 1755 met Lijntje Pieters Buyt.
De ondertrouwinschrijving heeft Jacob ondertekend met "Jakob Bastianze Korperaal".

In 1766 wordt Jacob Corporaal op de vijfde molen van de Nederwaard (Kinderdijk) aangesteld als watermolenaar. Op de zogenaamde vangbalk in deze molen zijn de initialen "J.B.K." ingekerfd; zeer waarschijnlijk een nagelaten spoor van molenaar "Jakob Bastianze Korporaal".

[Bron: Het Zuid-Hollandse geslacht Corporaal / Korporaal, pag. 30]


In 1783 heeft Jacob Korporaal het bestuurscollege van het waterschap van de Nederwaard verzocht hem te ontslaan vanwege onderstaande redenen:



Eenige tijd geleden, door Jacob Korporaal als molenaar op den vijfden molen aan de Heeren van het Collegie te kennen gegeven zijnde als dat hij door zijn hooge jaren en liggaams Swakheden buyten staat was, om zijn post als molenaar behoorlijk te kunnen waarnemen en ten dien eijnde verzocht dat zijn zoon hem tot assistentie zoude mogen dienen, het geen door de Heeren van het Collegie op die tijd provisioneel is toegestaan, dog nu door de tijd en nadere informatie gebleken zijnde, als dat zijn zoon zeer onvoorzichtig in het malen en behandelen van den molen is en den voorsgr [= voornoemde] molen daar voor schaade zoude worden blootgesteld en derhalve niet langer aan hem kan toevertrouwt worden; zoo is den voorsgr Jacob Korperaal als molenaar op den vijfden bedankt en den Heer Watergraaff Pijl verzocht de moeijte opzig te willen neemen van na een bequaam persoon tot molenaar op den voorsgr molen in zijn plaats te informeren;

in kennisse van mij als
secretaris

B. Onderwater 
van Puttershoek



Bron: Gemeentearchief Gorinchem; archief Waterschap Nederwaard, "Resolutiƫn op het doen der Rekening van den Nederwaard op vrijdag den 28 november 1783 genomen" [fragment].

Jacob Bastiaansz Corporaal is van de derde generatie Corporaal / Korporaal, gerekend vanaf de stamvader. Qua beroep is hij de tweede generatie watermolenaar.

[Bron: Het Zuid-Hollandse geslacht Corporaal / Korporaal, pag. 79]


Bastiaan Korporaal,  ged. Molenaarsgraaf 18 december 1763, vierde kind van Jacob Bastiaansz Corporaal en Lijntje Pieters Buijt, tr. Alblasserdam 18 januari 1789 Neeltje Jacobs Swart. Deze Bastiaan Korporaal is hierboven reeds genoemd met de kwalificatie "... zeer onvoorzichtig in het malen en behandelen van de molen ...". Desondanks is Bastiaan later toch watermolenaar in de Nederwaard geworden, en uiteindelijk ook heel lang, namelijk van ca. 1787 tot 1837. Bastiaan Korporaal is vijftig jaar molenaar geweest op de achtste molen van de Nederwaard!

In de vergadering van het Waterschapsbestuur op 14 oktober 1837 wordt Bastiaan Korporaal (1763 - 1838) opgevolgd door zijn neef Bastiaan Korporaal (1800 - 1838):

“Onder aanbeveling van verder[e] plichtbetrachting toegestaan terwijl B. Korporaal, molenaar van de 8[e] molen, zijn ontslag al[s] zodanig gevraagd en verzocht heeft, dat zijn neef B. Korporaal jun[ior] bij hem inwonende, in deszelfs plaats mogt worden aangesteld, maar op na ingewonnen getuigenis van de sluismeester, besloten word om aan het verzoek voornoemd te voldoen; aan B. Korporaal zijn ontslag te verlenen en hem tevens wegens zijn hoge jaren en getrouwe diensten van meer dan 50 jaren, een pensioen van f 100,- ‘s-jaars toe te leggen, zijn neef B. Korporaal dan als molenaar van de 8e molen in zijne plaats aan te stellen, mits aan B. Korporaal den ouden zijn leven lang gedurende inwoning te verlenen.”
[Bron: Gemeentearchief Gorinchem; Archief Nederwaard, inv.nr. 3; 14-10-1837]


Bastiaan Korporaal, geb. Nieuw-Lekkerland 22 oktober 1800, was een buitenechtelijk kind van Aaltjen Korporaal (jongste dochter van Jacob Bastiaansz Corporaal en Lijntje Pieters Buijt).
Bastiaan is op 20 november 1836 te Nieuw-Lekkerland getrouwd met Teuntje Hoek.
Op 24 juni 1838 is Bastiaan op betrekkelijk jonge leeftijd overleden; hij is dus slechts circa 8 maanden watermolenaar geweest. 
Vanaf de stamvader gerekend is deze Bastiaan van de vijfde generatie Corporaal / Korporaal, terwijl hij als vierde opeenvolgende generatie watermolenaar beschouwd kan worden.

Achtste molen van de Nederwaard
[Bron: http://rijksmonumenten.nl/monument/30550/nederwaard+molen+no.8/kinderdijk/]